નરેન્દ્ર મોદી સરકાર ચોમાસુ સત્રમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ બિલ લાવે તેવી શક્યતા
કેન્દ્ર સરકાર યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (UCC)ને લઈને સંસદમાં બિલ લાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે સરકાર સંસદના આગામી ચોમાસુ સત્રમાં UCC સંબંધિત બિલ લાવી શકે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભોપાલમાં આપેલા નિવેદન બાદ વસ્તુઓ એ જ દિશામાં ઝડપથી આગળ વધી રહી હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. કાયદા પંચે યુસીસી અંગે સામાન્ય નાગરિકોનો અભિપ્રાય માંગ્યો છે. તે જ સમયે, હવે સંસદીય સ્થાયી સમિતિએ પણ 3જી જુલાઈએ UCCને લઈને બેઠક બોલાવી છે. કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલે પહેલેથી જ કહ્યું છે કે યુસીસીને લઈને 13 જુલાઈ સુધી રાહ જોવી જોઈએ.
5 ઓગસ્ટની જ તારીખ શા માટે?
UCC સંબંધિત બિલ અંગે 5 ઓગસ્ટની તારીખ શા માટે? છેલ્લા કેટલાક વર્ષોના મોટા નિર્ણયો અને મોટી બાબતોમાં આનો જવાબ આપણને મળે છે. ભાજપના ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ રહ્યા છે, જેને તે ચૂંટણીમાં જોરદાર રીતે ઉઠાવી રહી છે, જ્યારે તે સત્તામાં આવશે ત્યારે તેને પૂર્ણ કરવાનું વચન આપે છે. એક રામ મંદિર, બીજું જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કલમ 370 અને ત્રીજું યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ. ભાજપે તેના ત્રણ મુખ્ય વચનોમાંથી બે પૂર્ણ કર્યા છે, રામ મંદિર અને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાનું અને બંનેનું 5 ઓગસ્ટનું જોડાણ છે. આવી સ્થિતિમાં શું ભાજપ 5 ઓગસ્ટે જ પોતાનું ત્રીજું વચન પૂરું કરવાની દિશામાં પગલાં લેશે? આ એક મોટો પ્રશ્ન છે.
સરકારે સૌથી પહેલા જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાનું વચન પૂરું કર્યું. આ માટે સરકાર સંસદમાં એક બિલ લાવી અને પછી તારીખ હતી 5 ઓગસ્ટ, 2019. પછી ચોક્કસપણે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં હલચલ મચી ગઈ, પરંતુ કોઈને ખ્યાલ નહોતો કે સરકાર આટલું મોટું પગલું ભરવા જઈ રહી છે. પછી તેના બરાબર એક વર્ષ પછી, 5 ઓગસ્ટ 2020 ના રોજ, બીજા વચનને પૂર્ણ કરવાની દિશામાં એક મોટી પહેલ કરવામાં આવી. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 5 ઓગસ્ટ 2020ના રોજ જ રામ મંદિરનું ભૂમિપૂજન કર્યું હતું. 5 ઓગસ્ટે જ ભાજપ દ્વારા બંને મોટા મુદ્દા ઉઠાવવામાં આવ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં આ પ્રશ્ન પણ વ્યાજબી છે.
નિષ્ણાતો શું કહે છે?
કોઈપણ મુદ્દા પર બિલ બનાવવાની પ્રક્રિયાની શરૂઆતથી લઈને તેને ગૃહના ટેબલ પર મૂકવામાં આવે ત્યાં સુધી જેટલો સમય લાગે છે તે જોતાં આગામી ચોમાસુ સત્રમાં UCC સંબંધિત બિલ આવે તેવી શક્યતા ઓછી જણાય છે. પરંતુ નિષ્ણાતો એવું પણ માને છે કે જ્યારે સરકાર ઇચ્છે ત્યારે તે ગૃહમાં કોઈપણ બિલ રજૂ કરી શકે છે, તેને નીચલા ગૃહમાંથી પાસ કરાવી શકે છે. જો તે ઉપલા ગૃહમાં પડે તો પણ ચર્ચા શરૂ થઈ શકે છે. પ્રક્રિયા અનુસાર ચોમાસા સત્રમાં UCC સંબંધિત બિલ લાવવું મુશ્કેલ છે, પરંતુ મોદી સરકાર આશ્ચર્યજનક રહી છે, આવી સ્થિતિમાં, UCC સંબંધિત બિલ ચોમાસુ સત્ર દરમિયાન નહીં આવે, આ પણ કહી શકાય નહીં. એક દાવો.
સંસદીય બાબતોના જાણકાર વરિષ્ઠ પત્રકાર અરવિંદ સિંહ કહે છે કે કોઈપણ બિલના મુસદ્દા તૈયાર કરવાની પ્રક્રિયાની શરૂઆતથી લઈને તેને ગૃહના ફ્લોર પર મૂકવામાં આવે ત્યાં સુધી ઓછામાં ઓછા 240 થી 250 દિવસનો સમય લાગે છે, ભલે તે કામ ખૂબ જ ઝડપથી કરવામાં આવે. . UCC પર બિલ માટેની પ્રક્રિયા પણ શરૂ થઈ નથી, ડ્રાફ્ટિંગ કમિટી પણ બનાવવામાં આવી નથી. આવી સ્થિતિમાં આ બિલ ચોમાસુ સત્રમાં રજૂ કરવામાં આવે તે શક્ય જણાતું નથી. જો કે, તેઓ એમ પણ માને છે કે સરકાર બિલ લાવી શકે છે ભલે તે રાજ્યસભામાંથી પસાર ન થાય અથવા સ્થાયી સમિતિમાં મોકલવામાં આવે.
બિલ મેળવવાની પ્રક્રિયા શું છે?
સંસદીય બાબતોના નિષ્ણાત અરવિંદ સિંહના મતે, જ્યારે કોઈ પણ વિષય પર કાયદો બનાવવો હોય તો તેના માટે ચોક્કસ પ્રક્રિયા હોય છે. તેઓ કહે છે કે સૌથી પહેલા એ નક્કી કરવું પડશે કે આ અંગે કાયદાની જરૂર કેમ છે. આમાં, સામાન્ય રીતે સરકારો કોર્ટની ટિપ્પણી અથવા કાયદા પંચની ભલામણોને આધાર બનાવે છે. આ પછી મામલો ડ્રાફ્ટિંગ કમિટીમાં આવે છે. એક મુસદ્દા સમિતિની રચના કરવામાં આવે છે જેનું કામ કાયદા માટે ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરવાનું છે.
તેમનું કહેવું છે કે ડ્રાફ્ટિંગ કમિટી તમામ પાસાઓને ધ્યાનમાં રાખીને ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરે છે અને પછી તેને કાયદા મંત્રાલયને મોકલવામાં આવે છે. આ પછી, કાયદા મંત્રાલય તેનો વ્યાપક અભ્યાસ કરે છે. કાયદા મંત્રાલય તરફથી એ પણ જોવામાં આવે છે કે તે કોઈ જૂના કાયદા સાથે અથડામણ નથી કરી રહ્યું, તે રાજ્યોમાં હાલના કોઈપણ કાયદા સાથે ટકરાતું નથી, બંધારણના આધારે તેમાં કોઈ ખામી કે વિરોધાભાસ નથી.
અરવિંદ કુમાર સિંહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે કાયદા મંત્રાલય દ્વારા વ્યાપક વિચારણા કર્યા પછી ડ્રાફ્ટ બનાવવાથી લઈને ટેક્સ ક્લિયરન્સ આપવા સુધીની પ્રક્રિયામાં મહત્તમ સમય લાગે છે. તેઓ વધુમાં કહે છે કે કાયદા મંત્રાલય, તે ડ્રાફ્ટ પર વ્યાપક વિચારણા કર્યા પછી, તેને સંબંધિત મંત્રાલયને તે જેવો છે અથવા કેટલાક સુધારા સાથે મોકલે છે. આ પછી બિલને કેબિનેટમાં રાખવામાં આવે છે. કેબિનેટ તરફથી લીલી ઝંડી મળ્યા બાદ તેને કેબિનેટ નોટ સાથે સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. જો કે, ઘણી વખત સરકારો ઉતાવળમાં બિલ લાવે છે જે લોકસભા દ્વારા પસાર થાય છે પરંતુ ઉપલા ગૃહમાં પડે છે. અમને નથી લાગતું કે સરકાર UCC જેવા ગંભીર મુદ્દા પર ઉતાવળમાં બિલ લાવશે.
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ શું છે?
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ એટલે કે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ. UCCમાં દરેક ધર્મ માટે એક કાયદો હશે. હાલમાં, લગ્ન, છૂટાછેડા, મિલકત, ઉત્તરાધિકાર જેવા મુદ્દાઓને લઈને દેશમાં વિવિધ ધર્મો માટે જુદા જુદા કાયદા છે. UCC લાગુ થયા બાદ દરેક ધર્મના લોકો માટે એક સમાન કાયદાકીય વ્યવસ્થા હશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભોપાલમાં બીજેપીના બૂથ લેવલના કાર્યકર્તાઓ સાથે વાતચીત કરતા યુસીસી અંગે વધુ પગલાં લેવાનો સંકેત આપ્યો હતો.
