લોકસભાની ચૂંટણીઓ નજીક છે અને રાહુલ-અખિલેશ પણ ભાજપ સામે દાવપેચ અજમાવી રહયા છે તો બીજી તરફ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પીએમ નરેન્દ્ર મોદી સંત રવિદાસ અને ભગવાન વાલ્મિકી માટે મંદિર અને ધાર્મિક મહત્વ આપી દલિત વર્ગમાં પોતાનું સ્થાન વધારી રહયા છે તે જોતા એક મોટો સમૂહ મોદી તરફ વળ્યો છે.
સંત રવિદાસના દેશભરમાં અનુયાયીઓ છે,આ જ કારણ છે કે કોઈપણ પક્ષ તેમની અવગણના કરી શકે નહીં.
અખિલેશ યાદવ જ્યારે મુખ્યમંત્રી હતા ત્યારે તેમણે એક વખત અવગણના કરવી ભારે પડી હતી જેનું પરિણામ તેમણે સતત ચાર ચૂંટણીમાં હારીને જોયું હતું.
ભારત જોડો ન્યાય યાત્રામાં જાતિ ગણતરીના નામે દરેકની જાતિ પૂછી રહેલા કોંગ્રેસના નેતા રાહુલ ગાંધી અને પીડીએ પર કામ કરી રહેલા સમાજવાદી પાર્ટીના વડા અખિલેશ માટે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીનો આ માત્ર એકજ દાવ તેઓ માટે ખૂબ જ મુશ્કેલ બની રહ્યો છે.
બનારસમાં શુક્રવારે સવારે મોદીએ સંત ગુરુ રવિદાસના જન્મસ્થળે પ્રાર્થના કરી અને રવિદાસ પાર્કમાં સંત રવિદાસની નવી સ્થાપિત પ્રતિમાનું ઉદ્ઘાટન પણ કર્યું.
આ સાથે જ સંત રવિદાસ મ્યુઝિયમ અને સંત રવિદાસના બ્યુટીફિકેશન પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ પણ કર્યો. છેલ્લા સાત દિવસમાં પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ હજારો કરોડ રૂપિયાના વિકાસના પ્રોજેક્ટનું લોકાર્પણ અને અનાવરણ કર્યું છે.
મોદી સમજે છે કે વિકાસ તરફી નેતાની છબી માત્ર ચૂંટણી જીતવા માટે જરૂરી નથી.
તેઓ માટે શ્રી રામની જન્મભૂમિ સાથેસાથે રવિદાસની જન્મભૂમિ પણ તેમના માટે એટલી જ મહત્વની છે. તેથી જ તેઓએ શ્રી રામ મંદિરની સાથે રવિદાસ મંદિરમાં પણ એટલી જ ભક્તિભાવથી પૂજા કરી હતી.
રૈદાસ ઉર્ફે રવિદાસ નામના જાટવ હાલમાં દલિત મતોના બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર બન્યા છે.
સંત રવિદાસના દેશભરમાં અનુયાયીઓ છે,આ જ કારણ છે કે કોઈ પણ પક્ષ સંત રવિદાસની અવગણના કરી શકે નહીં.
અખિલેશ યાદવે મુખ્યમંત્રી હતા ત્યારે એક વખત આવું કર્યું હતું,જેના પરિણામે તેમને સતત ચાર ચૂંટણીમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો છે.
ઉત્તર પ્રદેશના રાજકારણમાં બે દાયકા પાછળ જઈએ તો 1997માં ઉત્તર પ્રદેશની જનતાએ અગાઉની બહુમતી સાથે માયાવતીને ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી બનાવવાનો જનાદેશ આપ્યો હતો.
સીએમ બન્યા પછી માયાવતી કાંશીરામના ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ પર કામ કરી રહી હતી.
દલિત મહાપુરુષોથી સંબંધિત સ્થળોના નવીનીકરણમાં, તેમણે સૌથી પહેલા દલિતોના મહાન સંત રવિદાસના જન્મસ્થળના વિકાસ માટે એક ભવ્ય સ્મારક અને પાર્ક બનાવવાની યોજના બનાવી. વારાણસીમાં સીરગોવર્ધન અને વારાણસીથી અલગ બનેલા ભદોહી જિલ્લાનું નામ માયાવતી સરકાર દ્વારા સંત રવિદાસ નગર રાખવામાં આવ્યું હતું, જેનું નામ 2014માં સમાજવાદી પાર્ટીની અખિલેશ યાદવ સરકાર દ્વારા ફરીથી ભદોહી રાખવામાં આવ્યું હતું. આજે અખિલેશને આ વાતનો અફસોસ થતો હશે જ્યારે તે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને રવિદાસને પોતાના તરીકે અપનાવતા જુએ છે.
આજે કાંશીરામ કે માયાવતી ત્યાં નથી અને બસપા ખૂબ જ નબળા પડી ગયા છે.
સ્વાભાવિક છે કે રવિદાસ અને વાલ્મિકી જેવા નેતાઓનું ધ્યાન રાખીને પીએમ મોદી ટૂંક સમયમાં આ દલિત મહાપુરુષોને પોતાના બનાવવા જઈ રહ્યા છે.
2014માં પીએમ બન્યા બાદ નરેન્દ્ર મોદી સતત દલિત મહાપુરુષોને પોતાના બનાવવામાં લાગેલા છે. સંત રવિદાસ અને ભગવાન વાલ્મીકિ પ્રત્યેની તેમની ભક્તિનું સ્તર અલગ છે. 2022 માં, PMએ દિલ્હીના રવિદાસ મંદિરની મુલાકાત લીધી અને કીર્તનમાં ભાગ લીધો. ગયા ઓગસ્ટમાં, નવેમ્બરમાં મધ્યપ્રદેશમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ પહેલા, મોદીએ સાગર જિલ્લામાં રવિદાસ મંદિરનું અનાવરણ કર્યું હતું. મંદિરના અનાવરણ પહેલા ભાજપની પાંચ ‘સંત રવિદાસ સમરસતા (હાર્મની) યાત્રાઓ’ પણ કાઢવામાં આવી હતી. એટલું જ નહીં, સંત કબીર અને ભગવાન વાલ્મીકિ પ્રત્યેનો તેમનો આદર સમય-સમય પર એટલો વખત દર્શાવવામાં આવ્યો છે કે બસપા અને દલિત આધારિત પક્ષોના નેતાઓ પણ ફિક્કા પડી ગયા છે.
ગયા વર્ષે દિલ્હીમાં ભાજપની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીના સમાપન સત્રને સંબોધિત કરતી વખતે, પીએમે રામ મંદિરનો ઉલ્લેખ કરતાં કહ્યું હતું કે રામ મંદિર બનાવવાનો અમારો ઉદ્દેશ્ય સિદ્ધ થઈ ગયો છે અને આ સારી વાત છે, પરંતુ અમારે એ પણ જરૂર છે. આપણે આપણા વિસ્તારોમાં સંત રવિદાસ અને મહર્ષિ વાલ્મીકિના મંદિરોની મુલાકાત લીધી છે કે નહીં. તે સ્પષ્ટ છે કે રવિદાસ મંદિર હોય કે વાલ્મિકી મંદિર, પીએમ નરેન્દ્ર મોદી તેમની ચિંતા રામ જન્મભૂમિ કરતાં ઓછી નથી.
ગયા વર્ષે સંત રવિદાસની જન્મજયંતિ પર વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પોતે કરોલ બાગ સ્થિત ગુરુ રવિદાસ મંદિર પહોંચ્યા હતા. તેમણે ત્યાં પ્રાર્થના કરી અને ભજન દરમિયાન મંજીરા પણ વગાડ્યા. કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન ગરીબોને રાશન આપવાની યોજના પર પીએમએ એમ પણ કહ્યું હતું કે સંત રવિદાસ કહેતા હતા કે ‘હું ઇચ્છું છું કે આવું થાય, દરેકને ભોજન મળવું જોઈએ’… આ મંત્રને ધ્યાનમાં રાખીને, મફત રાશન છે. આપવામાં આવે છે.
અયોધ્યાના એરપોર્ટનું નામ મહર્ષિ વાલ્મીકિના નામ પર રાખવાનું હોય કે દિલ્હીના વાલ્મિકી મંદિરને બચાવવાનું હોય, મોદીએ હંમેશા પોતે પહેલ કરી છે. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 નાબૂદ થયા બાદ ત્યાંના વાલ્મિકી સમુદાય માટે પણ વિધાનસભા અને નોકરીઓમાં અનામતનો માર્ગ મોકળો થયો છે.
સંત કબીરના નિર્વાણ સ્થળ મગહર પહોંચનારા તેઓ દેશના પ્રથમ અને છેલ્લા વડાપ્રધાન છે.
2018 માં, તેમની મુલાકાતને કારણે મગહરમાં નિર્વાણ સ્થળનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું છે.
રવિદાસ ઉત્તર પ્રદેશમાં રૈદાસ તરીકે ઓળખાય છે. રૈદાસ, કામથી મોચી, ભારતના એકમાત્ર એવા સંત છે જે દેશના ખૂણે ખૂણે ઓળખાય છે. રવિદાસને માત્ર ઉત્તર પ્રદેશમાં જ નહીં પરંતુ મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં પણ રૈદાસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.પંજાબમાં રવિદાસનું નામ પ્રસિદ્ધ રહ્યું છે.
તેઓ ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રમાં રોહિદાસ અને પશ્ચિમ બંગાળમાં રૂઈદાસ તરીકે પૂજાય છે. કેટલીક જગ્યાએ તેઓને રાયદાસ, રેડાસ, રેમદાસ અને રાઉદાસ પણ કહેવામાં આવે છે.
દલિતો તેમને તેમના પૂજનીય દેવતા માને છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં તેમની વસ્તી લગભગ 21 ટકા છે પરંતુ પંજાબમાં લગભગ 35 ટકા રવિદાસિયા છે.
હરિયાણામાં 12 ટકા અને પશ્ચિમ બંગાળમાં લગભગ 10 ટકા લોકો રવિદાસમાં વિશ્વાસ કરે છે. પંજાબમાંથી રવિદાસિયા સમુદાયના લાખો લોકો વર્ષમાં એકવાર સંત રવિદાસના જન્મસ્થળ વારાણસી આવે છે.
આ સમુદાય પંજાબમાં ખેતી સાથે સંકળાયેલો છે. ર
વિદાસ પ્રત્યે ભક્તિ દર્શાવીને મોદી કદાચ તે ખેડૂતોને પણ સંદેશ આપવા માગે છે કે સરકાર તમારી દુશ્મન નથી.
અખિલેશ યાદવ પીડીએ ફોર્મ્યુલા દ્વારા લોકસભા ચૂંટણી 2024ના અવરોધને પાર કરવા માંગે છે. પરંતુ રવિદાસની ભક્તિમાં ડૂબેલા પીએમ મોદી સમાજવાદી પાર્ટી અને પછાત વર્ગ અને દલિતો વચ્ચે દિવાલ બની ગયા છે.
ઓમપ્રકાશ રાજભર અને દારા સિંહ ચૌહાણ અખિલેશને છોડી ચૂક્યા છે. મહાન પાર્ટીના નેતા કેશવ દેવ મૌર્યએ પણ અખિલેશ યાદવનો સાથ છોડી દીધો હતો.
બાકીના સ્વામી પ્રસાદ મૌર્ય અને પલ્લવી પટેલે પણ સમાજવાદી પાર્ટીથી દૂરી લીધી છે. જો કે ચંદ્રશેખર ઉર્ફે રાવણ ભારતના જોડાણ સાથે આવી રહ્યો છે, તેમ છતાં તેની સ્થિતિ હજુ પણ વોટ કટિંગ નેતા જેવી છે. 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં તેમને ગોરખપુરમાં યોગી આદિત્યનાથ સામે ચૂંટણી લડીને માત્ર 7 હજાર વોટ મળ્યા હતા. દલિતો એક સમયે કોંગ્રેસ પાર્ટીના મુખ્ય મતદારો હતા, પરંતુ હવે પાર્ટી નબળી પડી હોવાથી વોટબેંક પણ જતી રહી છે. બસપાના ઉદય પછી દલિત મતો તેની સાથે એક રસ્તે ગયા. પરંતુ માયાવતીએ હજુ ચૂંટણી પ્રચાર શરૂ કર્યો નથી. તેનો પક્ષ પણ સમજી શકતો નથી કે તે શું કરી રહી છે. બસપાના સાંસદો અન્ય પક્ષોમાં સ્થાન શોધી રહ્યા છે.
આવા સમયે લોકસભાની ચૂંટણીમાં પછાત અને દલિત મતોનો સૌથી મોટો હિસ્સો ભાજપને જાય તો નવાઈ નહીં.
