આજનો દિવસ મહારાષ્ટ્રની રાજનીતિ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થવાનો છે. શિવસેનામાં ભંગાણ અને મહારાષ્ટ્રમાં સરકાર બદલવા માટે ઉદ્ધવ ઠાકરે-એકનાથ શિંદે દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓ પર સુપ્રીમની બંધારણીય બેંચ પોતાનો ચુકાદો આપશે. કોર્ટના આ નિર્ણયથી ઉદ્ધવ ઠાકરે અને એકનાથ શિંદેનું રાજકીય ભવિષ્ય પણ નક્કી થઈ જશે.
મહારાષ્ટ્રના રાજકારણને લઈને આજે ‘સર્વોચ્ચ’ નિર્ણય લેવાનો છે. સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચ ગુરુવારે ઉદ્ધવ ઠાકરે જૂથ અને મુખ્ય પ્રધાન એકનાથ શિંદે જૂથની વિવિધ અરજીઓ પર પોતાનો ચુકાદો આપશે. ગયા વર્ષે શિવસેનાના નેતા એકનાથ શિંદેએ ઉદ્ધવ ઠાકરે સામે બળવો કર્યો હતો અને ભાજપના સમર્થનથી સરકાર બનાવી હતી, પરંતુ ઠાકરે જૂથે તેને કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટ પોતાનો ચુકાદો આપશે, જેની મહારાષ્ટ્રના રાજકારણ પર અસર થવાની ખાતરી છે.
શું છે મહારાષ્ટ્રનો મામલો?
ગયા વર્ષે જૂન મહિનામાં એકનાથ શિંદેએ શિવસેનાના 15 ધારાસભ્યો સાથે ઉદ્ધવ ઠાકરે વિરુદ્ધ બળવો કર્યો હતો. શિંદે સહિત શિવસેનાના 16 ધારાસભ્યો પહેલા સુરત ગયા અને પછી ગુવાહાટીમાં રોકાયા. તે સમયે ઉદ્ધવે શિંદેને પાછા આવીને બેસીને વાત કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો, પરંતુ શિંદેએ તેનો સ્વીકાર કર્યો ન હતો અને ભાજપ સાથે મળીને સરકાર બનાવી હતી. રાજ્યપાલે શિંદે-ભાજપ ગઠબંધન સરકારને માન્યતા આપીને શપથ લેવડાવ્યા હતા.
ઠાકરે જૂથે એકનાથ શિંદે અને તેમના 15 ધારાસભ્યોને ગેરલાયક ઠેરવવા માટે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. જ્યારે મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યો ત્યારે તેને બંધારણીય બેંચમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યો હતો. બેંચમાં ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ એમઆર શાહ, જસ્ટિસ કૃષ્ણ મુરારી, જસ્ટિસ હિમા કોહલી અને જસ્ટિસ પીએસ નરસિમ્હાનો સમાવેશ થાય છે.
સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચે 17 ફેબ્રુઆરીએ બંને પક્ષોની અરજીઓ પર સુનાવણી કરી હતી. 21 ફેબ્રુઆરીથી, કોર્ટે સતત 9 દિવસ સુધી આ કેસની સુનાવણી કરી. 16 માર્ચે તમામ પક્ષકારોની દલીલો પૂર્ણ થયા બાદ સુપ્રીમ કોર્ટે ચુકાદો અનામત રાખ્યો હતો અને હવે ગુરુવારે આ મામલે પોતાનો ચુકાદો આપશે.
જો કોર્ટ શિંદે અને તેમના ધારાસભ્યોને ગેરલાયક ઠેરવે છે, તો મહારાષ્ટ્રમાં રાજકીય પરિસ્થિતિ શું હશે અને જો તે ધારાસભ્યોને ગેરલાયક ઠેરવે નહીં તો શું થશે? આવી સ્થિતિમાં સર્વની નજર સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય પર ટકેલી છે. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાના આંકડા પણ સમજવા પડશે અને કોર્ટના નિર્ણયની શું અસર થશે?
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં કુલ 288 બેઠકો છે. જેમાં બહુમત માટે 145ના જાદુઈ આંકડાને સ્પર્શ કરવો જરૂરી છે. ફડણવીસ-શિંદે સરકાર પાસે હાલમાં 162 ધારાસભ્યોનું સમર્થન છે જ્યારે મહા વિકાસ અઘાડી પાસે 121 ધારાસભ્યો છે. આ સિવાય અન્ય 5 ધારાસભ્યો છે.
2019 માં ચૂંટણી પરિણામો શું હતા?
વર્ષ 2019માં યોજાયેલી મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં 288 બેઠકોમાંથી ભાજપને સૌથી વધુ 105 બેઠકો મળી હતી. જે બાદ શિવસેના (અવિભાજિત)ને 56 બેઠકો મળી હતી. એનસીપીને 53 અને કોંગ્રેસને 44 બેઠકો મળી હતી. બહુજન વિકાસ આઘાડીને ત્રણ, સમાજવાદી પાર્ટીને બે, પ્રહાર જનશક્તિ પાર્ટીને બે બેઠકો મળી હતી. PWPIને આઠ અને એક અપક્ષને બેઠક મળી હતી.
ઉદ્ધવ ઠાકરેએ ક્યારે સરકાર બનાવી?
2019 ના ચૂંટણી પરિણામો પછી, મુખ્ય પ્રધાન પદ પર શિવસેનાના દાવા પછી ભાજપ સાથે જોડાણ તૂટી ગયું હતું અને ઉદ્ધવ ઠાકરેએ તેમના વૈચારિક વિરોધીઓ કોંગ્રેસ અને એનસીપી સાથે સરકાર બનાવી હતી, જેને સપા દ્વારા પણ ટેકો મળ્યો હતો. જો કે, અઢી વર્ષ પછી, જૂન 2022 માં, શિંદેએ શિવસેનાના 15 ધારાસભ્યો સાથે બળવો કર્યો અને પછીથી પાર્ટીના 25 ધારાસભ્યો તેમની સાથે જોડાયા. આ રીતે શિંદેની સાથે 40 ધારાસભ્યોએ ભાજપ સાથે હાથ મિલાવ્યા અને શિંદે મુખ્યમંત્રી બન્યા.
શિંદે-ફડણવીસને 162 સમર્થન?
મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં NDAમાં સામેલ પક્ષોના કુલ 288 સભ્યો છે. જો રાજકીય સમીકરણો અને પાર્ટીની સ્થિતિ પર નજર કરીએ તો એનડીએ ગઠબંધન સાથે જોડાયેલા પક્ષોના ધારાસભ્યોની સંખ્યા 162 છે, જે નીચે મુજબ છે.
1- ભાજપ- 105
2- શિવસેના (શિંદે જૂથ) – 40
3- પ્રખાર જનશક્તિ પાર્ટી – 2
4- અન્ય પક્ષો- 3
5- સ્વતંત્ર 12
