ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષા પકડવામાં નહીં જાય તો ચંદ્રયાન 10 દિવસમાં પૃથ્વી પર પાછું આવશે
Chandrayaan 3 in Moon’s Orbit: ચંદ્રયાન-3 અત્યારે ચંદ્રના હાઈવે પર છે. 1 ઓગસ્ટ 2023 ના રોજ મધ્યરાત્રિ 12:03 અને 12:23 ની વચ્ચે, તેને ટ્રાન્સ લુનર ટ્રેજેક્ટરી પર મૂકવામાં આવ્યું હતું. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલના એન્જિન લગભગ 20 મિનિટ માટે ચાલુ કરવામાં આવ્યા હતા. તેમાં 179 કિલો ઈંધણનો વપરાશ થયો છે.
અત્યાર સુધીમાં પૃથ્વીની પાંચ ભ્રમણકક્ષાના દાવપેચમાં લગભગ 500-600 કિલો ઇંધણનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. જ્યારે લોન્ચિંગ સમયે પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં લગભગ 1696.39 કિલો ઇંધણ ભરવામાં આવ્યું હતું. એટલે કે લગભગ 1100-1200 કિલો ઇંધણ હજુ બાકી છે. ચંદ્રયાન-3 આ હાઈવે પર 5 ઓગસ્ટ સુધી મુસાફરી કરશે.
તેને 5 ઓગસ્ટે સાંજે 7.30 થી 7.30 વચ્ચે ચંદ્રની પ્રથમ કક્ષામાં મૂકવામાં આવશે. ચંદ્રની સપાટીથી આ ભ્રમણકક્ષાનું અંતર લગભગ 11 હજાર કિલોમીટર હશે. તેની ભ્રમણકક્ષા ચંદ્રની આસપાસ પાંચ વખત ભ્રમણકક્ષાના દાવપેચ કરીને ઘટાડવામાં આવશે. તેને ઘટાડીને તેને 100 કિલોમીટરની ભ્રમણકક્ષામાં લાવવામાં આવશે.
પ્રોપલ્શન અને લેન્ડર મોડ્યુલ 17 ઓગસ્ટે અલગ કરાશે
100 કિમીની ભ્રમણકક્ષા 17 ઓગસ્ટે હાંસલ કરવામાં આવશે. તે જ દિવસે પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ અને લેન્ડર મોડ્યુલ અલગ થઈ જશે. લેન્ડર મોડ્યુલ 18 અને 20 ઓગસ્ટના રોજ ડીઓર્બીટીંગ કરશે. એટલે કે, ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર મોડ્યુલ ધીમે ધીમે ચંદ્રની 100×30 કિમીની ભ્રમણકક્ષામાં જશે. આ પછી, લેન્ડિંગ 23 ઓગસ્ટે લગભગ સવા છ વાગ્યે થશે.
જો ચંદ્રનું ગુરુત્વાકર્ષણ નહીં મળે તો ચંદ્રયાન-3 પાછું આવશે
ઈસરોના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે ચંદ્રયાન-3 હાલમાં 38,520 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે ચંદ્ર તરફ જઈ રહ્યું છે. ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો હવે તેની ગતિ દરરોજ થોડી ધીમી કરશે. કારણ કે તે સમયે તે ચંદ્રની નજીક પહોંચી જશે. એટલે કે તેની સપાટીથી લગભગ 11 હજાર કિલોમીટર દૂર હશે ત્યાં પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ શૂન્ય હશે. ચંદ્ર પણ શૂન્યની નજીક હશે. તેને L1 બિંદુ કહેવામાં આવે છે.
ચંદ્રનું ગુરુત્વાકર્ષણ પૃથ્વીના ગુરુત્વાકર્ષણ કરતાં 6 ગણું ઓછું છે. એટલા માટે ચંદ્રયાન-3ની સ્પીડ પણ ઘટાડવી પડશે. અન્યથા તે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષાને પકડી શકશે નહીં. ગભરાવાની જરૂર નથી. જો આમ થશે તો ચંદ્રયાન 3.69 લાખ કિલોમીટરથી પૃથ્વીની પાંચમી ભ્રમણકક્ષાના પેરીજી પર એટલે કે 230 કલાકમાં 236 કિલોમીટર પાછું આવશે. એટલે લગભગ 10 દિવસ પછી.
સ્પીડ 38,520 થી ઘટાડીને 3600 કિમી કરવી પડશે
5 ઓગસ્ટથી 23 ઓગસ્ટ સુધી ચંદ્રયાન-3ની ગતિમાં સતત ઘટાડો થશે. ચંદ્રના ગુરુત્વાકર્ષણના હિસાબે હાલમાં ચંદ્રયાન-3ની ઝડપ ઘણી વધારે છે. તેને 1 કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડ સુધી ઘટાડવો પડશે. એટલે કે 3600 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે છે. આ ઝડપે માત્ર ચંદ્રયાન-3 ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષા પકડી શકશે. ત્યારબાદ ધીમે ધીમે તેને દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતારવામાં આવશે.
પ્રોપલ્શન મોડ્યુલનું મોઢું ફેરવવામાં આવશે
અત્યાર સુધી ચંદ્રયાન-3નું એકીકૃત મોડ્યુલ ચંદ્ર તરફ હતું. તે ટૂંક સમયમાં બહાર પાડવામાં આવશે. જેથી ચંદ્રયાન-3ને ડીઓર્બીટીંગ કે ડીબૂસ્ટ કરતી વખતે કોઈ સમસ્યાનો સામનો ન કરવો પડે. ડીઓર્બીટીંગ એટલે કે ચંદ્રયાન-3 જે દિશામાં ફરતું હતું તેની વિરુદ્ધ દિશામાં આગળ વધવું. ડીબૂસ્ટિંગ એટલે ઝડપ ઘટાડવી. એ જ રીતે, ચંદ્રયાન-3ની સ્પીડ ઓછી કરીને તેના લેન્ડરને દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ઉતારવામાં આવશે.
