ગુજરાતની ચૂંટણીના પ્રથમ તબક્કાની બેઠકો પર કોંગ્રેસનું અસ્તિત્વ ટકી રહ્યું છે… છેલ્લી વખત ભાજપને પ્રથમ તબક્કાની ચૂંટણીની બેઠકોમાં નુકસાન વેઠવું પડ્યું હતું.
ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણીના પ્રથમ તબક્કામાં ગુરુવારે 89 બેઠકો માટે મતદાન
ગુજરાત વિધાનસભામાં કોંગ્રેસની સમગ્ર સત્તા પ્રથમ તબક્કાની ચૂંટણી પર ટકેલી છે. પ્રથમ તબક્કામાં ગુરુવારે 19 જિલ્લાની 89 બેઠકો માટે મતદાન છે. છેલ્લી ચૂંટણીમાં, કોંગ્રેસને 2012ની સરખામણીમાં 16 બેઠકોનો ફાયદો થયો અને 38 બેઠકો જીતી, જ્યારે ભાજપે 15 બેઠકો ગુમાવી. આવી સ્થિતિમાં પ્રથમ તબક્કો કોંગ્રેસ માટે લિટમસ ટેસ્ટથી ઓછો નથી?
ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણીના પ્રથમ તબક્કામાં ગુરુવારે 89 બેઠકો માટે મતદાન થવાનું છે. કોંગ્રેસ માટે ગુજરાતમાં પ્રથમ તબક્કો લિટમસ ટેસ્ટથી ઓછો નથી, કારણ કે તે છેલ્લી ચૂંટણીમાં આ જ વિસ્તારમાં ભાજપને ટક્કર આપવામાં સફળ રહી હતી. પાંચ વર્ષ પહેલાં કોંગ્રેસે જીતેલી અડધાથી વધુ બેઠકો આ સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ અને દક્ષિણ ગુજરાત પ્રદેશની હતી. આવી સ્થિતિમાં ગુજરાતમાં જો પાર્ટીએ પોતાનું રાજકીય અસ્તિત્વ બચાવવું હોય તો માત્ર ભાજપ જ નહીં આમ આદમી પાર્ટીને પણ પછાડવી પડશે?
ગુજરાતમાં પ્રથમ તબક્કામાં 89 વિધાનસભા બેઠકો માટે 788 ઉમેદવારો મેદાનમાં છે. ભાજપ અને કોંગ્રેસે તમામ 89 બેઠકો પર પોતાના ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે, જ્યારે આમ આદમી પાર્ટીના 88, BSPના 57, SPના 12, BTPના 14 અને AIMIMના 6 ઉમેદવારો પોતાનું નસીબ અજમાવી રહ્યા છે. આ તબક્કામાં સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ અને દક્ષિણ ગુજરાતની બેઠકો પર ચૂંટણી યોજાઈ રહી છે. છેલ્લી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ પ્રદેશમાં સરસાઈ મેળવી હતી જ્યારે દક્ષિણ ગુજરાતમાં ભાજપે ક્લીન સ્વીપ કર્યું હતું.
સૌરાષ્ટ્રમાં કોંગ્રેસ અને દક્ષિણમાં ભાજપનો વિજય થયો હતો
જો આપણે ગુજરાતની 89 બેઠકો પરના 2017ના ચૂંટણી પરિણામો પર નજર કરીએ, જ્યાં પ્રથમ તબક્કામાં ચૂંટણી યોજાય છે, તો ભાજપ 48, કોંગ્રેસ 38, BTP 2 અને NCP એક બેઠક જીતવામાં સફળ રહી હતી. પ્રાદેશિક ધોરણે સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છમાં 54 બેઠકો છે, જેમાંથી કોંગ્રેસને 28, ભાજપને 20 અને અન્ય પક્ષોને ત્રણ બેઠકો મળી છે. દક્ષિણ ગુજરાત પ્રદેશમાં 35 બેઠકો છે, જેમાંથી ભાજપને 27 અને કોંગ્રેસને 8 બેઠકો મળી છે.
ભાજપને નુકસાન અને કોંગ્રેસને ફાયદો
પાંચ વર્ષ પહેલા કોંગ્રેસે ગુજરાતમાં કુલ 182 બેઠકોમાંથી 77 બેઠકો જીતી હતી. જેમાં સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ અને દક્ષિણ ગુજરાત પ્રદેશમાં 38 બેઠકો હતી, જ્યારે 2012ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને 22, ભાજપને 63 અને અન્યને 4 બેઠકો મળી હતી. આ સ્થિતિમાં 2012ની સરખામણીએ 2017માં કોંગ્રેસને 16 બેઠકોનો ફાયદો થયો હતો અને ભાજપને 15 બેઠકોનું નુકસાન થયું હતું. જો કે આ વખતે રાજકીય સમીકરણો સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયા છે. કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે સીધી હરીફાઈ થવાને બદલે ત્રિકોણીય જંગ છે. આમ આદમી પાર્ટી પણ પૂરા જોશ સાથે ચૂંટણી મેદાનમાં છે.
પ્રથમ તબક્કામાં ગ્રામીણ અને શહેરી બેઠકો
સૌરાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ગુજરાતના 19 જિલ્લાની આ 89 બેઠકોમાંથી 41 ગ્રામ્ય અને 17 શહેરી વિસ્તારની છે. દક્ષિણ ગુજરાત ભાજપનો ગઢ કહેવાય છે, જ્યારે કોંગ્રેસ 17 બેઠકો પર ખૂબ મજબૂત રહી છે. પ્રથમ તબક્કામાં 28 બેઠકો એવી પણ છે, જેના પર 2012 અને 2017ની ચૂંટણીમાં અલગ-અલગ પક્ષોએ જીત મેળવી હતી. આ રીતે 28 બેઠકોનો ટ્રેન્ડ બદલાઈ રહ્યો છે. કોંગ્રેસ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મજબૂત છે, જ્યારે ભાજપ શહેરોમાં ખૂબ જ મજબૂત સ્થિતિમાં છે.
જ્ઞાતિગત સમીકરણ કેવું છે?
પાટીદાર, અનુસૂચિત જનજાતિ અને ઓબીસી જાતિઓ એ વિધાનસભા બેઠકોમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે જ્યાં પ્રથમ તબક્કામાં ચૂંટણી યોજાય છે. જ્યારે સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છમાં પાટીદાર મતદારો નિર્ણાયક છે, જ્યારે દક્ષિણ ગુજરાતમાં આદિવાસીઓ છે. દક્ષિણના ડાંગ, નવસારી, નર્મદા, તાપી અને વલસાડ જિલ્લામાં અનુસૂચિત જનજાતિ નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. આ તબક્કામાં ઝગડિયા બેઠક પર પણ ચૂંટણી છે, જ્યાં બીટીપી નેતા છોટુભાઈ વસાવા લાંબા સમયથી ધારાસભ્ય છે.
પ્રથમ તબક્કાના વોટ શેર
પહેલા તબક્કાની સીટો પર 2017ની ચૂંટણી પર નજર કરીએ તો ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે સીધો મુકાબલો હતો. લગભગ 42 ટકા વોટ શેર સાથે કોંગ્રેસે 89માંથી 38 બેઠકો જીતી હતી. ભાજપે 49% વોટ શેર સાથે 48 સીટો જીતી છે. જોકે, 2012ની ચૂંટણીમાં ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચેનું અંતર ઘણું મોટું હતું. ત્યારબાદ ભાજપને (48 ટકા) કોંગ્રેસ કરતાં 10 ટકા વધુ વોટ મળ્યા. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે 89માંથી 85 બેઠકો જીતી હતી અને લગભગ 62 ટકા વોટ શેર મેળવ્યો હતો.
કોંગ્રેસ સામે પોતાનો ગઢ બચાવવાનો પડકાર
ગુજરાતમાં કોંગ્રેસે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મોટાભાગની બેઠકો જીતી હતી, જેમાં સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ પ્રદેશના ઘણા જિલ્લાઓમાં ભાજપ પોતાનું ખાતું પણ ખોલી શક્યું નથી. પ્રથમ રાઉન્ડમાં 19 જિલ્લાઓમાંથી 7 જિલ્લામાં ભાજપ ખાતું પણ ખોલાવી શક્યું નથી. અમરેલી, નર્મદા, ડાંગ, તાપી, અરવલ્લી, મોરબી અને ગીર સોમનાથ જિલ્લામાં ભાજપને એક પણ બેઠક મળી નથી. અમરેલીમાં પાંચ, ગીર સોમનાથમાં ચાર, અરવલી અને મોરબીમાં ત્રણ-ત્રણ, નર્મદા અને તાપીમાં બે-બે અને ડાંગમાં એક બેઠક છે. આ તમામ જગ્યાઓ કોંગ્રેસે જીતી હતી.
બીજી તરફ સુરેન્દ્રનગર, જૂનાગઢ અને જામનગર જિલ્લામાં કોંગ્રેસે ભાજપ કરતાં વધુ બેઠકો જીતી છે. કોંગ્રેસે સુરેન્દ્રનગર જિલ્લામાં પાંચમાંથી ચાર, જૂનાગઢ જિલ્લામાં પાંચમાંથી ચાર અને જામનગર જિલ્લામાં પાંચમાંથી ત્રણ બેઠકો જીતી હતી. આ તમામ આદિવાસી જિલ્લાઓ છે અને આ વિસ્તારોમાં કોંગ્રેસે ભાજપને હરાવ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ સમક્ષ પ્રથમ તબક્કાની ચૂંટણીમાં પોતાનો રાજકીય આધાર બચાવવાનો પડકાર છે?
