રશિયન ક્રૂડ ઓઇલ બાબતે યુરોપિયન યુનિયનની ભારતને ધમકી, વિદેશપ્રધાન એસ. જયશંકરે EUના પ્રતિનિધિને આપ્યો જડબાતોડ જવાબ
પશ્ચિમી દેશો દ્વારા લાદવામાં આવેલા આર્થિક પ્રતિબંધોને કારણે રશિયા રાહતના ભાવે ભારતમાં ક્રૂડ ઓઈલની નિકાસ કરે છે. ભારત આ ક્રૂડ ઓઈલને રિફાઈન કરે છે અને ઊંચા ભાવે યુરોપિયન યુનિયનના દેશોમાં નિકાસ કરે છે. યુરોપિયન યુનિયને ભારતના આ પગલા પર ચેતવણી આપી છે.
યુરોપિયન યુનિયને રશિયા પાસેથી સસ્તા તેલની ખરીદી અને યુરોપિયન દેશોને વેચવા બદલ ભારત સામે કાર્યવાહીની ધમકી આપી છે. ભારત રશિયન તેલને રિફાઇન કરીને યુરોપમાં વેચી રહ્યું છે. EUએ આ અંગે સખત વાંધો ઉઠાવ્યો છે. ગયા મહિને એવો અહેવાલ આવ્યો હતો કે યુરોપને રિફાઇન્ડ તેલ વેચવાના મામલે ભારતે સાઉદી અરેબિયાને પાછળ છોડી દીધું છે.
યુરોપિયન યુનિયનની વિદેશ નીતિના વડા જોસેપ બોરેલે મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે, “ભારત રશિયન તેલ ખરીદી રહ્યું છે. તેમાં કોઈ સમસ્યા નથી. પરંતુ ભારત આ તેલને રિફાઈન કરીને અમને વેચી રહ્યું છે. અમારે તેના પર કાર્યવાહી કરવી પડશે. ભારત તરફથી દેશમાંથી નિકાસ કરવામાં આવી રહી છે.” ડીઝલ અને ગેસોલિનનો પણ સમાવેશ થાય છે.
રશિયામાંથી તેલની આયાતમાં જે રીતે જંગી વધારો થયો છે, તેનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે લગભગ 15 મહિના પહેલા રશિયા ભારતને એક ટકાથી પણ ઓછી નિકાસ કરતું હતું, તે જ રશિયા આજે ભારત માટે તેલનો ટોચનો સપ્લાયર બની ગયો છે. હાલમાં ભારતની તેલની આયાતમાં રશિયાનો હિસ્સો એક ટકાથી વધીને 35 ટકાથી વધુ થઈ ગયો છે.
ભારત રશિયન તેલને શુદ્ધ કરીને યુરોપિયન દેશોને વેચે છે
ભારત રશિયન ક્રૂડ ઓઈલને અલગ-અલગ રિફાઈન કંપનીઓમાં રિફાઈન કરીને અમેરિકા અને યુરોપિયન દેશોને ઊંચા ભાવે વેચે છે. સેન્ટર ફોર રિસર્ચ ઓન એનર્જી એન્ડ ક્લીન એર (CREA)ના અહેવાલ મુજબ, યુક્રેન યુદ્ધ પછી ભારતની ડીઝલની નિકાસમાં લગભગ ત્રણ ગણો વધારો નોંધાયો છે.
યુરોપિયન યુનિયનના દેશો દ્વારા રશિયામાંથી તેલની આયાતની આકરી ટીકા કરવામાં આવી છે. રશિયા પર આકરા પ્રતિબંધોની માંગ કરી રહેલા દેશોનું કહેવું છે કે ભારતની તેલની આયાતને કારણે જ રશિયા તેની આવકનો મોટો હિસ્સો કમાઈ શકે છે. આમ છતાં ભારત તેલની આયાત કરવાનું ચાલુ રાખે છે.
ભારત પર કાર્યવાહી કરવાની માંગ
EU વિદેશ નીતિના વડા જોસેપ બોરેલે મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે, “બ્રસેલ્સ એ પણ જાણે છે કે ભારતીય રિફાઇન કંપનીઓ મોટા પ્રમાણમાં રશિયન તેલ ખરીદે છે, જે રિફાઇન્ડ અને યુરોપિયન દેશોમાં નિકાસ કરવામાં આવે છે. યુરોપિયન યુનિયને આના પર રોક લગાવવી જોઈએ.”
તેમણે વધુમાં કહ્યું, “જો ડીઝલ અથવા ગેસોલિન ભારત મારફતે યુરોપમાં આવી રહ્યું છે અને તે રશિયન તેલમાંથી બનાવવામાં આવી રહ્યું છે, તો તે ચોક્કસપણે પ્રતિબંધોનું ઉલ્લંઘન છે. સભ્ય દેશોએ તેનો ઉકેલ શોધવો પડશે.”
યુરોપિયન યુનિયને ચેતવણી આપી
જોસેફ બોરેલે કહ્યું, “G-7 દેશો દ્વારા લાદવામાં આવેલી પ્રાઇસ કેપનો હેતુ રશિયન ક્રૂડ ઓઇલના વેચાણને પ્રતિ બેરલ $60 સુધી મર્યાદિત કરવાનો છે. પ્રાઇસ કેપનો હેતુ રશિયાની આવક ઘટાડવાનો હતો. બોરેલે આગળ કહ્યું, “ભારત રશિયન તેલ ખરીદી રહ્યું છે. આ સામાન્ય છે. ભારતે અમારો આભાર માનવો જોઈએ કે અમારા દ્વારા લાદવામાં આવેલી કિંમતની મર્યાદાને કારણે, તે ખૂબ જ સસ્તું રશિયન તેલ ખરીદી શકે છે. તે અમારા માટે પણ સારું છે.” રશિયાને ઓછી આવક મળે એટલું સારું છે. પરંતુ જો ભારત આ પ્રાઇસ કૅપનો ઉપયોગ કેન્દ્ર તરીકે કરે છે, જે રશિયન તેલને રિફાઇન કરે છે અને તેનું ઉત્પાદન અમને વેચે છે, તો આપણે તેના પર કાર્યવાહી કરવી પડશે.
ભારતની ડીઝલની નિકાસ વધી
યુરોપિયન દેશ ફિનલેન્ડની સંસ્થા CREAના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારત સસ્તું રશિયન તેલ ખરીદવાનો ફાયદો ઉઠાવી રહ્યું છે. યુક્રેન યુદ્ધ બાદ ભારતની ડીઝલની નિકાસ ત્રણ ગણી વધી છે. રિપોર્ટ અનુસાર માર્ચ 2023માં ભારતે દરરોજ લગભગ 1,60,000 બેરલ ડીઝલની નિકાસ કરી છે.
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરનો જડબાતોડ જવાબ
ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર બાંગ્લાદેશ, સ્વીડન અને બેલ્જિયમના ત્રણ દેશોના પ્રવાસના અંતિમ તબક્કામાં બ્રસેલ્સ પહોંચ્યા છે. અહીં જયશંકર યુરોપના ઉચ્ચ અધિકારી જોસેપ બોરેલને પણ મળશે. જોસેપ બોરેલે કહ્યું છે કે તેઓ આ મુદ્દો (રશિયામાંથી તેલની આયાત) જયશંકરની સામે ઉઠાવશે. તેના જવાબમાં વિદેશ પ્રધાન એસ જયશંકરે તેમને EU કાઉન્સિલના નિયમો જોવાની સલાહ આપી. “EU કાઉન્સિલ રેગ્યુલેશન્સ જુઓ, ત્રીજા દેશમાં રશિયન ક્રૂડનું નોંધપાત્ર રૂપાંતર થયું છે અને હવે તેને રશિયન માનવામાં આવતું નથી. હું તમને કાઉન્સિલના રેગ્યુલેશન 833/2014 જોવા વિનંતી કરીશ.”
