ત્રણમાંથી બે કમિશનરની જગ્યા ખાલી; કમિશનમાં હવે માત્ર મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર બચ્યા
કાર્યકાળ પૂર્ણ થવામાં ત્રણ વર્ષ જેવો લાંબો સમય બાકી હોવા છતાં એક ઇલેક્શન કમિશનરે રાજીનામું ધરી દેતા અનેક તર્ક વીતર્ક
લોકસભા ચૂંટણીના થોડા અઠવાડિયા પહેલા જ એક આઘાતજનક પગલામાં ચૂંટણી કમિશનર અરુણ ગોયલે રાજીનામું આપી દીધું છે. તેમનો કાર્યકાળ 2027 સુધીનો હતો. રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ તેમનું રાજીનામું સ્વીકારી લીધું છે. ચૂંટણી પંચમાં ચૂંટણી કમિશનરની જગ્યા પહેલેથી જ ખાલી હતી. ચૂંટણી કમિશનર અનુપ ચંદ્ર પાંડે આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં નિવૃત્ત થયા હતા. અરુણ ગોયલના રાજીનામા બાદ હવે માત્ર મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર રાજીવ કુમાર જ બચ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર સિવાય ચૂંટણી પંચમાં વધુ બે ચૂંટણી કમિશનર છે.
મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર રાજીવ કુમારના ખભા પર સૌથી મોટી જવાબદારી
હવે ચૂંટણી તંત્રની સમગ્ર જવાબદારી મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર રાજીવ કુમારના ખભા પર આવી ગઈ છે. અરુણ ગોયલ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની સાથે ચૂંટણી તૈયારીઓ માટે ઘણા રાજ્યોની મુલાકાતે ગયા હતા. હવે તેમણે અચાનક પોતાના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું છે. આ સંદર્ભમાં, કેન્દ્રીય કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલય દ્વારા શનિવારે જારી કરાયેલ એક ગેઝેટ સૂચનામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ‘રાષ્ટ્રપતિએ ચૂંટણી કમિશનર અરુણ ગોયલનું રાજીનામું સ્વીકાર્યું છે, જે 09 માર્ચ, 2024 થી અસરકારક માનવામાં આવશે.’
મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર અને અન્ય ચૂંટણી કમિશનર (નિમણૂક, સેવાની શરતો અને કાર્યાલયની મુદત) અધિનિયમ, 2023 ની કલમ 11 ની કલમ (1) મુજબ, મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર અથવા ચૂંટણી કમિશનર, કોઈપણ સમયે તેમના પદ પરથી રાજીનામું આપી શકે છે. રાષ્ટ્રપતિને લેખિતમાં પોતાનું રાજીનામું સુપરત કરવું.પદ છોડી શકે છે. ભારતીય વહીવટી સેવામાંથી સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લેતા પહેલા, અરુણ ગોયલ કેન્દ્રીય ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયમાં સચિવ હતા. તેમની નિમણૂક વિવાદાસ્પદ હતી અને તેને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી હતી.
અરુણ ગોયલની નિમણૂક વિવાદાસ્પદ હતી
અરુણ ગોયલ 1985 બેચના IAS ઓફિસર રહી ચૂક્યા છે. તેમણે 18 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લીધી અને બીજા જ દિવસે ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી. આ કેસની સુનાવણી કરતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે સરકારને પૂછ્યું હતું કે, ‘વીઆરએસ લેવાના બીજા જ દિવસે અરુણ ગોયલને ચૂંટણી કમિશનર પદ પર નિયુક્ત કરવામાં આવી તે શું ઉતાવળ હતી. કાયદા મંત્રીએ શોર્ટલિસ્ટ કરાયેલા નામોની યાદીમાંથી ચાર નામો પસંદ કર્યા… ફાઈલ 18 નવેમ્બરના રોજ વિચારણા માટે મૂકવામાં આવી હતી અને તે જ દિવસે આગળ મોકલવામાં આવી હતી. વડાપ્રધાને પણ એ જ દિવસે નામની ભલામણ કરી હતી. અમે કોઈ સંઘર્ષ ઈચ્છતા નથી, પરંતુ આ બધું ખૂબ જ ઉતાવળે કરવામાં આવ્યું હતું.
તેઓ આ પદ પર 15 મહિના સુધી રહ્યા. સુપ્રીમ કોર્ટમાં મંગાવવામાં આવેલી ફાઇલ સિવાય તેમની સામે કોઈ વિવાદ, સરકાર કે મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર સાથે કોઈ મતભેદની અફવા નથી. છેલ્લા ચાર વર્ષમાં, તેઓ અશોક લવાસા પછી તેમના પદ પરથી રાજીનામું આપનારા બીજા ચૂંટણી કમિશનર છે. જો કે, જ્યારે અશોક લવાસા હોદ્દા પર હતા, ત્યારે મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર અને સાથી ચૂંટણી કમિશનરો સાથેના તેમના મતભેદોની વાતો સાર્વજનિક હતી. ઓગસ્ટ 2020 માં, લવાસાએ ચૂંટણી કમિશનરના પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું. તેમને એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંકના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટના પદ પર નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ગયા મહિને એવી ચર્ચા હતી કે સરકાર ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક માટે નવા કાયદાનો ઉપયોગ કરી શકે છે. પરંતુ કેટલાક કારણોસર પ્રક્રિયા આગળ વધી શકી નથી. તમને જણાવી દઈએ કે નવા કાયદામાં સીજેઆઈને ચૂંટણી કમિશનરોની પસંદગી માટેની સમિતિમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી.
