3 બિલિયન ડોલરમાં 31 પ્રિડેટર (MQ-9B સી ગાર્ડિયન) ડ્રોન ખરીદવાના સોદાને મંજૂરી

વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની યુએસ મુલાકાત પહેલાં, સંરક્ષણ મંત્રાલયે યુએસ પાસેથી 3 બિલિયન ડોલરમાં 31 પ્રિડેટર (MQ-9B સી ગાર્ડિયન) ડ્રોન ખરીદવાના સોદાને મંજૂરી આપી હતી. હવે આ અંગેનો અંતિમ નિર્ણય કેબિનેટ કમિટી ઓન સિક્યોરિટી (CCS) લેશે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પીએમના અમેરિકા પ્રવાસ દરમિયાન બંને દેશો વચ્ચે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કરાર થઈ શકે છે. આમાં યુએસ દ્વારા નિર્મિત હથિયારયુક્ત ડ્રોનનો સોદો સામેલ છે. આવો જાણીએ શું છે સશસ્ત્ર ડ્રોન MQ-9B સી ગાર્ડિયન? શા માટે તે ખાસ છે? તેનો ઉપયોગ ક્યાં થશે? સોદો ક્યારે થશે? શા માટે MQ-9B સી ગાર્ડિયન ભારત માટે મહત્વપૂર્ણ છે?

પહેલા જાણો MQ-9B સીગાર્ડિયન સાથે શું થયું છે?
સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહની અધ્યક્ષતામાં સંરક્ષણ અધિગ્રહણ પરિષદની બેઠક ગુરુવારે સવારે 10 વાગ્યે શરૂ થઈ હતી, જેમાં યુએસ પાસેથી MQ-9B સી ગાર્ડિયન સશસ્ત્ર ડ્રોન ખરીદવાના સોદા પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ બેઠકમાં સંરક્ષણ મંત્રાલય અને સેનાના ટોચના અધિકારીઓએ હાજરી આપી હતી. સંરક્ષણ મંત્રાલયના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે તેણે યુએસ પાસેથી પ્રિડેટર (MQ-9B સી ગાર્ડિયન) ડ્રોન ખરીદવાના સોદાને મંજૂરી આપી છે. અધિગ્રહણની દરખાસ્તને હવે આગળની પ્રક્રિયાને અનુસરવી પડશે, જે પછી તેને સુરક્ષા પરની કેબિનેટ સમિતિ દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવશે. ડીએસી એ એક્વિઝિશન અંગે નિર્ણય લેવા માટે સંરક્ષણ મંત્રાલયની સર્વોચ્ચ સંસ્થા છે. તેમજ તમામ ઉચ્ચ મૂલ્યના એક્વિઝિશનને CCSની અંતિમ મંજૂરીની જરૂર પડે છે. અમેરિકાના જનરલ એટોમિક્સ-નિર્મિત પ્રિડેટર ડ્રોન એ IS અને તાલિબાન જેવા આતંકવાદી જૂથો સામેના યુએસ યુદ્ધમાં સૌથી શક્તિશાળી હથિયાર સિસ્ટમ હતા.

MQ-9B સી ગાર્ડિયન શું છે?
MQ-9B સીગાર્ડિયન એ એક મહાસાગર કેન્દ્રિત ડ્રોન છે જે યુએસ એરોસ્પેસ મેન્યુફેક્ચરિંગ જાયન્ટ જનરલ એટોમિક્સ કંપની દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું છે. તેના દ્વારા મિસાઈલ ઉંચાઈથી દુશ્મનને સચોટ રીતે નિશાન બનાવી શકે છે. IS અને તાલિબાન જેવા આતંકવાદી જૂથો સામે યુએસના યુદ્ધમાં પ્રિડેટર ડ્રોન સૌથી શક્તિશાળી હથિયાર સિસ્ટમ હતા. અમેરિકામાં 9/11 હુમલાના માસ્ટરમાઇન્ડ ઓસામા બિન લાદેન પર આનાથી નજર રાખવામાં આવી હતી. ગયા વર્ષે જુલાઈમાં અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાનના કાબુલમાં ડ્રોન હુમલામાં અલ-ઝવાહિરીને મારી નાખ્યો હતો. અલ-ઝવાહિરી 9/11ના આતંકવાદી હુમલાનો માસ્ટરમાઇન્ડ હતો.

MQ-1 પ્રિડેટર ડ્રોન શા માટે ખાસ છે?
તેના નામ પ્રમાણે, MQ-9B સી ગાર્ડિયન એ દરિયાઈ-કેન્દ્રિત ડ્રોન છે. કેટલીક સુવિધાઓ જે તેને અનન્ય બનાવે છે તે છે:

  • તે તમામ પ્રકારના હવામાનમાં 30 કલાકથી વધુ સમય સુધી સેટેલાઇટ દ્વારા ઉડી શકે છે
  • તેને નાગરિક એરસ્પેસમાં સુરક્ષિત રીતે એકીકૃત કરી શકાય છે. તે સંયુક્ત દળો અને નાગરિક ક્ષેત્રના અધિકારીઓને દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં દિવસ કે રાત કોઈપણ સમયે વાસ્તવિક સમયની પરિસ્થિતિગત માહિતીને ઍક્સેસ કરવા સક્ષમ બનાવે છે.
    તે એક ઇન-બિલ્ટ વાઇડ-એરિયા મેરીટાઇમ રડાર, ઓટોમેટિક આઇડેન્ટિફિકેશન સિસ્ટમ, ઇલેક્ટ્રોનિક સપોર્ટ મેઝર્સ અને સ્વ-સમાયેલ એન્ટિ-સબમરીન વોરફેર (ASW) કીટ ધરાવે છે.

તેનો ઉપયોગ ક્યાં થશે?
પ્રિડેટર ડ્રોનનો ઉપયોગ માનવતાવાદી સહાય/આપત્તિ રાહત, શોધ અને બચાવ, કાયદાનો અમલ, સપાટી વિરોધી યુદ્ધ, સબમરીન વિરોધી યુદ્ધ, એરબોર્ન માઇન કાઉન્ટરમેઝર્સ, લાંબા અંતરની વ્યૂહાત્મક ISR, ઓવર-ધ-હોરાઇઝન લક્ષ્યીકરણ, એન્ટી-સબમરીન યુદ્ધમાં થઈ શકે છે. . ચારેય દેશો કે જેઓ ક્વાડ જૂથના સભ્યો છે તેઓ MQ-9B સીગાર્ડિયનનું સંચાલન કરે છે. ભારત હાલમાં MQ-9B ડ્રોનનો ઉપયોગ ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરવાની કામગીરીના ભાગરૂપે કરી રહ્યું છે.

સોદો ક્યારે થશે?
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આગામી સપ્તાહે અમેરિકામાં પીએમ મોદી અને અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેનની બેઠક દરમિયાન આ ડીલની જાહેરાત થઈ શકે છે. પીએમ મોદી 21 થી 24 જૂન સુધી અમેરિકાના પ્રવાસે જશે. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન વ્હાઇટ હાઉસમાં તેમની યજમાની કરશે. વડાપ્રધાન તરીકેના નવ વર્ષના કાર્યકાળમાં પીએમ મોદીની અમેરિકાની આ પ્રથમ રાજ્ય મુલાકાત છે. તેમની મુલાકાત દરમિયાન પીએમ નરેન્દ્ર મોદી બીજી વખત યુએસ કોંગ્રેસની સંયુક્ત બેઠકને સંબોધિત કરનાર પ્રથમ ભારતીય પીએમ પણ બનશે.

ભારત સશસ્ત્ર ડ્રોન મેળવનાર પ્રથમ બિન-નાટો દેશ બનશે, જેને તેની સરહદો અને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં તૈનાત કરી શકાય છે. ભારતે લાંબા સમયથી અમેરિકા પાસેથી મોટા સશસ્ત્ર ડ્રોન ખરીદવામાં રસ દર્શાવ્યો છે. પરંતુ વિવિધ કારણોસર તેમાં વિલંબ થતો રહ્યો. ભારતીય નૌકાદળ આ ડીલમાં લીડ એજન્સી છે અને તેને 15 ડ્રોન આપવામાં આવશે. જેના કારણે હિંદ મહાસાગરમાં તકેદારી વધારવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, ત્રણેય સેવાઓ માટે સ્વદેશી સ્ત્રોતોમાંથી સમાન પ્રકારના મધ્યમ ઊંચાઈ અને લાંબા સમય સુધી સહનશીલ ડ્રોન ખરીદવાની પણ યોજના છે.

ભારતને તેની શા માટે જરૂર છે?
પ્રિડેટર MQ-9B સી ગાર્ડિયન ડ્રોનથી ભારતની સરહદો વધુ સુરક્ષિત રહેશે, જે ઊંચાઈથી મિસાઈલ વડે દુશ્મનને ચોક્કસ નિશાન બનાવી શકે છે. આ સિવાય આ ડ્રોનનો ઉપયોગ દેશની સરહદો અને દરિયાઈ વિસ્તારોની લાંબા અંતરની દેખરેખ માટે પણ કરવામાં આવશે.

ડ્રોનને ભારતની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને સંરક્ષણ જરૂરિયાતોના મુખ્ય ભાગ તરીકે જોવામાં આવે છે. નિષ્ણાંતો લાંબા સમયથી ચીન અને પાકિસ્તાનના વધતા જોખમોને ધ્યાનમાં રાખીને આવા ડ્રોનની જરૂરિયાત વિશે વાત કરી રહ્યા છે. હાલમાં ચીન દ્વારા પાકિસ્તાનને આપવામાં આવેલ ડ્રોન 20 કલાક હવામાં રહી શકે છે અને 370 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે ઉડી શકે છે. જો કે, MQ-9B સીગાર્ડિયન ડ્રોન ઘણી સારી ગુણવત્તા અને અદ્યતન ટેકનોલોજીનું છે.

આજે વિશ્વમાં તેની ખૂબ માંગ છે. જાપાન, બેલ્જિયમ, બ્રિટન અને અન્ય ઘણા દેશો તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે અથવા તેને ખરીદવાના માર્ગ પર છે.